Năm 2024, trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, Bắc Giang hướng đến đẩy mạnh việc tiếp cận dịch vụ xét nghiệm để phát hiện sớm HIV, trong đó đẩy mạnh thực hiện mô hình xét nghiệm HIV online tại nhà cho người dân, người có nguy cơ cao trong cộng đồng. Việc phát hiện sớm người nhiễm HIV có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa vào quản lý, điều trị sớm nhằm nâng cao thể trạng, kéo dài sự sống cho người nhiễm HIV, đồng thời dự phòng lây nhiễm HIV cho cộng đồng.

          Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Giang, tính đến đầu năm 2024 tổng tích luỹ số trường hợp nhiễm HIV/AIDS được phát hiện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang là 3.713 trường hợp. Trong đó, lũy tích số người nhiễm HIV/AIDS đã tử vong là 1.353 người, còn sống là 1.563 trường hợp. Số người nhiễm mới HIV trong năm 2023 là 87 người. Xu hướng dịch HIV trong nhóm nam nghiện chích ma túy khoảng 30% và nhóm phụ nữ bán dâm là 10%, tuy nhiên, dịch HIV trong nhóm MSM có xu hướng tăng rõ rệt trong thời gian qua, tỉ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) chiếm 60%. Như vậy, tình trạng lây nhiễm HIV có xu hướng giảm trong nhóm tệ nạn xã hội tiêm chích ma túy và mại dâm, tuy nhiên lại gia tăng lây nhiễm mới HIV trong nhóm MSM. Lây nhiễm mới HIV đang rất phức tạp trong nhóm nguy cơ cao. Qua khảo sát thực tế cho thấy,  trong nhóm MSM khi quan hệ với bạn tình thường sử dụng chất kích thích mạnh, ít sử dụng bao cao su nên nguy cơ lây truyền bệnh HIV/AIDS cho nhau rất cao. Nguy hiểm hơn, trong thời buổi công nghệ, sự kết nối, giao lưu trong nhóm nguy cơ cao trở nên dễ dàng hơn với các hội nhóm trên mạng xã hội, dẫn đến việc nảy sinh các mối quan hệ không lành mạnh, 1 người quan hệ với nhiều bạn tình, từ đó làm cho nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm này càng trở nên phức tạp hơn.

Trước tình hình trên, Bắc Giang đã đặt mục tiêu đến năm 2025, 9% người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình, để từ đó người bệnh được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác, góp phần kiểm soát dịch HIV/AIDS bền vững vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu trên, Bắc Giang sẽ đẩy mạnh hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV. Hiện Bắc Giang đang đa dạng hóa dịch vụ tư vấn và xét nghiệm HIV. Đẩy mạnh xét nghiệm HIV tại các cơ sở y tế, xét nghiệm dựa vào các tổ chức cộng đồng và tự xét nghiệm HIV tại nhà thông qua trang web.

Mô hình tự xét nghiệm HIV tại nhà thông qua trang web được Bắc Giang triển khai từ tháng 4/2022. Được sự hỗ trợ của Dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Giang đã cử cán bộ đi tham dự lớp tập huấn xét nghiệm HIV cho các nhóm nguy cơ cao thông qua hệ thống Online, để triển khai kịp thời, đảm bảo đúng theo yêu cầu của dự án. Để triển khai các hoạt động này có hiệu quả, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Giang đã giao cho Khoa phòng, chống HIV/AIDS xây dựng kế hoạch triển khai, phân công cán bộ làm đầu mối triển khai các nội dung của kế hoạch; quản lý trang web, quản lý các đơn đặt nhận test, đóng gói sinh phẩm, liên hệ với khách hàng nhận test xét nghiệm HIV; cử cán bộ tham gia tư vấn cho khách hàng theo lịch đặt trên website http://tuxetnghiem.vn.

Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Giang còn phối hợp với các Trung tâm Y tế huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo các trạm y tế xã, phường, thị trấn trên địa bàn tuyên truyền sâu rộng đến các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV tham gia đánh giá nguy cơ, nhận test xét nghiệm HIV miễn phí và tự thực hiện xét nghiệm HIV tại nhà. Từ quý 1 năm 2022 đến nay, Bắc Giang đã tổ chức tuyên truyền trực tiếp hướng dẫn phần mền online về xét nghiệm HIV tại nhà cho nhóm đối tượng đồng đẳng viên MSM, nghiện chích ma túy, mại dâm…; Tổ chức các buổi hội thảo, cuộc họp, cho các cán bộ tham gia công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức nhằm tuyên truyền cho người dân được biết về trang Website: https://tuxetnghiem.vn. Số điện thoại hotline đăng trên trang Web đã được lập để kịp thời hỗ trợ, giải đáp thắc mắc của khách hàng khi muốn tìm hiểu dịch vụ về phòng, chống HIV/AIDS.

Tính từ tháng 4/2022 đến nay số khách hàng truy cập trang Web tự xét nghiệm là 632 lượt người, số khách hàng giao dịch thành công và nhận test tự xét nghiệm là 527 người, số lượt người đăng kí tư vấn online là 5 người. Kết quả xét nghiệm được gửi lên hệ thống là 102 người. Trong đó có 10 ca có phản ứng. Công tác kiểm soát trên hệ thống phần mềm xét nghiệm Online được thực hiện tốt, không để tình trạng nhỡ dịch vụ cung cấp đến khách hàng, tất cả test kít cấp ra đều phù hợp với kết quả đã được xét nghiệm gửi lên hệ thống phần mềm. Bắc Giang phấn đấu đảm bảo cung cấp dịch vụ test kít xét nghiệm HIV tại nhà cho khoảng từ 50 đến 70 người/quý trong thời gian tiếp theo và có kết quả xét nghiệm trên phần mềm theo quy định.

Bên cạnh ưu điểm tiện lợi, bảo mật, hoàn toàn miễn phí, thì chương trình vẫn còn một số khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện. Một số khách hàng có nguy cơ nhiễm HIV không biết cách đăng ký tham gia trên web do việc tiếp cận công nghệ còn hạn chế; Một số khách hàng còn ngại, không quan tâm đến chia sẻ kết quả tự xét nghiệm hoặc có những khách hàng đăng ký nhưng cung cấp thông tin về số điện thoại không chính xác, gây khó khăn cho cán bộ, nhân viên y tế trong quá trình tiếp cận để có thể hỗ trợ kết nối với dịch vụ sau xét nghiệm. Trong số 10 ca cho kết quả có phản ứng, nhân viên y tế chỉ tư vấn và hỗ trợ kết nối được với 4 người với các dịch vụ HIV như xét nghiệm khẳng định, điều trị ARV hoặc PrEP tùy theo kết quả. Số còn lại do cung cấp sai thông tin, số điện thoại nên không thể liên hệ được.

Chính vì vậy trong thời gian tới, Bắc Giang sẽ tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền đến các nhóm nguy cơ cao và cộng đồng để người dân hiều  về mô hình tự xét nghiệm HIV tại nhà. Đặc biệt nhấn mạnh về tính bảo mật thông tin của hệ thống xét nghiệm HIV online để người dân tuyệt đối yên tâm, và tin tưởng khai báo thông tin cá nhân một cách chính xác nhất, tạo điều điều kiện thuận lợi nhất cho quá trình tiếp cận, hỗ trợ kết nối với dịch vụ sau xét nghiệm.

Tác giả: Bích Hợp