Bệnh lao có thể được phòng ngừa hiện quả bằng việc tiêm phòng sớm vắc xin phòng lao (BCG). Vắc xin BCG thường được khuyến cáo chỉ định cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt hiệu quả trong việc phòng ngừa các hình thái lao nguy hiểm, trong đó có lao màng não với độ bảo vệ lên tới 70%. Thời điểm tiêm chủng rất quan trọng để có được biện pháp bảo vệ kịp thời, và cũng là một dấu hiệu cho thấy việc tuân thủ tiêm vắc xin. WHO khuyến cáo, trẻ sơ sinh nên được tiêm vắc xin BCG trong vòng 28 ngày đầu sau sinh. Một khảo sát tại 71 quốc gia cho thấy tỷ lệ bao phủ vắc xin BCB ở trẻ sơ sinh trung bình đạt 38% trước 1 tuần tuổi, 75% khi trẻ 6 tuần tuổi, 88% vào 14 tuần tuổi và 93% vào 52 tuần tuổi. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng đồng thời vắc xin BCG và vắc xin phòng viêm gan B, DPT-VGB-Hib, OPV là an toàn.

Vắc xin BCG được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia (TCQG) từ năm 1986 và được cung cấp miễn phí cho tất cả trẻ em Việt Nam dưới 1 tuổi tại các Trạm y tế (TYT). Tuy nhiên tỷ lệ trẻ được tiêm đúng lịch (trong vòng 28 ngày sau sinh) hiện đang rất thấp tại khu vực miền Bắc. Cụ thể, theo báo cáo kết quả tiêm chủng 6 tháng đầu năm 2023 của các tỉnh khu vực miền Bắc, tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm vắc xin BCG trong vòng 28 ngày dao động từ 35%-82% và tỷ lệ này còn thấp hơn trong năm 2020-2021 do liên quan đến hoạt động phòng chống dịch COVID-19. 

Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong những năm qua công tác tiêm chủng đã được duy trì và đi vào nề nếp. Tuy nhiên trước những thay đổi mới về cơ cấu bệnh tật của người dân và ngày càng có nhiều loại vắc xin, sinh phẩm y tế được đưa vào chương trình TCMR, Cụ thể, theo báo cáo kết quả tiêm chủng 6 tháng đầu năm 2023 tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm vắc xin BCG trong vòng 28 ngày tỷ lệ thấp 61.0%  Một số lý do dẫn đến tỷ lệ trẻ được tiêm vắc xin BCG đúng hạn thấp được xác định là, khả năng tiếp cận dịch vụ tiêm chủng thấp do hiện tại hầu hết các TYT xã/phường chỉ tổ chức tiêm chủng 1 lần/tháng do đó tất cả những trẻ sinh hoặc được ra viện sau ngày tiêm chủng của tại trạm y tế sẽ không được tiêm chủng đúng lịch. Trẻ sau sinh thường mắc vàng da sơ sinh, viêm da, chàm, kê… trong những ngày đầu sau sinh do đó cán bộ y tế cũng dè dặt trong chỉ định tiêm chủng cho những trẻ này. Với việc trẻ được sinh tại bệnh viện cao và ngày càng tăng, triển khai tiêm vắc xin BCG tại các trạm y tế thời điểm này đã cho thấy những hạn chế nhất định cụ thể như sau:

Tăng chi phí do người dân phải di chuyển, và nghỉ làm để đưa con đi tiêm. Tăng nguy cơ mắc bệnh cho trẻ khi phải ra ngoài trong thời tiết xấu như mưa gió, nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao…Vì vậy, triển khai tiêm vắc xin BCG trong bệnh viện có ý nghĩa quan trọng giúp khắc phục những hạn chế nói trên, đảm bảo trẻ sinh ra được tiêm sớm vắc xin BCG, từ đó tăng tỷ lệ trẻ được tiêm vắc xin BCG cũng như tiêm vắc xin BCG đúng lịch.   

 Hơn nữa, hiện tại 100% các bệnh viện, trung tâm Y tế có phòng sinh tại huyện/thành phố đã tổ chức tiêm vắc xin viêm gan B sau sinh. Đội ngũ cán bộ y tế tại bệnh viện, cơ sở y tế có phòng sinh đã được đào tạo thực hiện công tác tiêm chủng, Hệ thống dây chuyền lạnh và cơ sở vật chất phục vụ cho tiêm chủng đã sẵn sàng do đó việc tổ chức tiêm chủng vắc xin BCG tại bệnh viện, cơ sở y tế có phòng sinh trên địa bàn tình bắc Giang là khả thi để thực hiện.

Hướng dẫn bảo quản vắc xin phòng Lao (BCG) tại BVĐK Bắc - Thăng Long

Vì vậy, trong tháng 10 tỉnh Bắc Giang sẽ triển khai tiêm vắc xin phòng lao ( BCG) tại 9 trung tâm y tế huyện, 2 bệnh viện tỉnh là Bệnh viện Sản nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh và 05 BV ngoài công lập gồm: BV Sơn Uyên, Hùng Cường, Tân Dân, Bắc Thăng Long, BVĐK Bố Hạ, các trạm y tế vẫn tiếp tục triển khai tiêm vắc xin BCG cho trẻ.

Các cơ sở y tế có phòng sinh dựa trên thực tế số lượng trẻ sinh tại mỗi đơn vị có thể tổ chức tiêm vắc xin BCG hàng ngày hoặc vài ngày 1 lần đảm bảo trẻ đủ điều kiện tiêm chủng được tiêm vắc xin BCG trước khi ra viện và sử dụng vắc xin hiệu quả. Vắc xin BCG có thể thực hiện tiêm cùng thời điểm với vắc xin viêm gan B sơ sinh nhưng khác vị trí tiêm

Các Trung tâm Y tế huyện/thành phố căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương như: nhu cầu đăng ký tiêm hàng tháng, đặc điểm địa lý... bố trí tiêm BCG tại tất cả hoặc một số trạm y tế, đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ được tiếp cận dịch vụ tiêm chủng và hạn chế tối đa hao phí vắc xin. Đồng thời chỉ đạo các trạm y tế thực hiện tốt công tác truyền thông thông tin về địa điểm, thời gian tiêm tới gia đình trẻ để phối hợp với cơ sở tiêm chủng thực hiện tốt việc tiêm vắc xin BCG cho trẻ tại các trạm y tế được bố trí tiêm vắc xin BCG.

Trần Huyền