Là một huyện Miền núi nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Bắc Giang, Yên Thế có diện tích trên 303 km2, với 14 dân tộc anh em cùng sinh sống, đời sống kinh tế trên địa bàn huyện nhìn chung còn gặp nhiều khó khăn, trình độ dân trí không cao so với các huyện trong tỉnh, điều đó cũng là một trong những khó khăn cho công tác y tế huyện nhà, đặc biệt công tác phòng chống HIV/AIDS.

Tính đến thời điểm báo cáo số người nhiễm HIV lũy tích là 215 người; số người nhiễm HIV còn sống 87, trong đó chuyển sang AIDS còn sống 66 người, trong năm 2022 có 1 bệnh nhân tử vong. Số người nhiễm HIV được phát hiện mới là 03 người. Toàn huyện có 19/21 số xã, phường, thị trấn có người nhiễm HIV/AIDS...

Tại huyện có 1 cơ sở điều trị Methadone được đặt tại Trung tâm Y tế huyện Yên Thế, được thành lập và đi vào hoạt động từ 28/9/2015 theo Quyết định số 1093/QĐ-SYT ngày 10/9/2015 của Giám đốc Sở Y tế Bắc Giang về việc thành lập cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone. Hiện tại cơ sở có 09 cán bộ y tế kiêm nhiệm tham gia công tác tư vấn, điều trị và cấp phát thuốc, gồm: 01 Bác sỹ điều trị  phụ trách chuyên môn kỹ thuật; 01 Bác sỹ điều trị  01 nhân viên bảo quản, cấp phát thuốc; 02 nhân viên XN, 02 BS tư vấn; 01 nhân viên hành chính;  01 Điều dưỡng hỗ trợ và 1 hợp đồng bảo vệ.

Tính đến 30/11/2022 cơ sở thu dung và điều trị cho 268 bệnh nhân thuộc các huyện Yên Thế, Tân Yên, Lạng Giang, Phú Bình (Thái Nguyên), Hữu Lũng (Lạng Sơn). Năm 2022 duy trì uống thường xuyên từ 65-75 bệnh nhân tính đến thời điểm 30/11/2022 có 67 bệnh nhân duy trì uống hằng ngày trong đó: bệnh nhân có hộ khẩu tại Yên Thế là 50, Tân Yên: 07, Lạng Giang: 03, Phú  Bình – Thái Nguyên: 03, Hữu Lũng – Lạng Sơn: 04. Năm 2022 tiếp nhận mới 20; Ra 23 trong đó: bỏ không lý do 16, chuyển đi 03, chết 02, cơ sở quyết định cho ra 02.

Ngày 27/9/2022 Trung tâm Y tế huyện Yên Thế xây dựng Kế hoạch số 119 về việc triển khai Đề án thí điểm cấp thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện trên địa bàn huyện Yên Thế giai đoạn 2022- 2023, cán bộ tham gia đã được tập huấn, tuy nhiên chưa triển khai cấp thuốc dài ngày do chờ Dự án cấp trang thiết bị.

Trong năm, Trung tâm Y tế huyện đã thực hiện Chương trình can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV trong nhóm người nghiện chích ma túy (NCMT) tập trung thực hiện 3 nội dung chính bà gồm: Tổ chức và phát triển mạng lưới giáo dục viên đồng đẳng; tiếp cận truyền thông, phân phát và hướng dẫn sử dụng bơm kim tiêm (BKT) sạch, phân phát và hướng dẫn sử dụng bao cao su (BCS) cho nhóm NCMT. Được sự hỗ trợ của Dự án Quỹ toàn cầu, chương trình can thiệp giảm tác hại được triển khai  trên địa bàn huyện và được thực hiện tập trung ở Thị trấn  Phồn Xương, thị trấn Bố Hạ, xã Đồng Kỳ  cho các đối tượng chính là nghiện chích ma tuý, dân di biến động, người nhiễm HIV và người thân của họ. Đến hết quý III/2022 đã cấp bơm kim tiêm sạch là: 52744 chiếc, số người nhận bơm kim tiêm sạch thường xuyên trung bình 1 tháng 70 lươt người; thu nhặt bơm kim tiêm bẩn bằng 70,1% số phát ra; cấp 13.063 bao cao su cho các đối tượng NCMT, số người nhận BCS thường xuyên trung bình 1 tháng 50 người thông qua các cộng tác viên đồng đẳng qua đó góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trong cộng đồng trong việc thực hiện các biện pháp phòng, chống HIV.

Cùng với đó, thời gian qua Trung tâm Y tế luôn phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an huyện trong công tác quản lý người nghiện, thường xuyên rà soát, lập danh sách và xác định tình trạng nghiện, điều trị Methadone tại cơ sở cho các trường hợp tự nghuyện đủ điều kiện; cập nhật thông tin người nghiện chích ma túy có hồ sơ quản lý do công an huyện cấp để có những phương pháp can thiệp giảm tác hại và các yếu tố nguy cơ nhiễm HIV cho người nghiện như: Cấp phát bơm kim tiêm, tư vấn người nghiện tại cộng đồng tiếp cận chương trình điều trị Methadone; Thiết lập mạng lưới thông tin và thông báo khẩn cấp cho công an khi có trường hợp gây rối, mất trật tự tại cơ sở điều trị. Kết quả, trong năm 2022 không xảy ra trường hợp gây mất trật tự phải xử lý trên phạm vi hoạt động của cơ sở.

Mặc dù công tác điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện luôn được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng ủy, HĐND, UBND và sự phối hợp giữa các ban ngành, đoàn thể đặc biệt là Công an huyện Yên Thế, tuy nhiên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ gặp phải nhiều khó khăn, bất cập như: Số bệnh nhân bỏ điều trị tại cơ sở ngày càng có xu hướng gia tăng, nguyên nhân là không có tiền đóng hàng tháng, một số đi làm xa, một số chuyển từ heroin sang sử dụng ma túy đá làm mất kiểm soát việc uống methadone hàng ngày, một số trường hợp điều trị chống đối nhằm che mắt gia đình và lực lượng công an trong khi bản thân tiếp tục tàng trữ mua, bán và sử dụng trái phép chất ma túy.

Một trong những khó khăn tiếp theo là việc cơ sở vật chất sau 7 năm đi vào hoạt động, cộng với bệnh nhân có thói quen không ý thức giữ gìn tài sản chung của nhà nước nên đã có dấu hiệu hỏng và xuống cấp, ví dụ: hàng ghế ngồi chờ có nhiều chiếc bị hư hỏng, trần nhà bị thấm nước, khu vệ sinh, khu lấy mẫu nước tiểu để xét nghiệm xuống cấp trầm trọng; Đã xảy ra hiện tượng bệnh nhân mang thuốc cho người khác, hoặc giấu thuốc mang về nhà mặc dù đã bị cán bộ y tế nhắc nhở và khiển trách thì có thái độ côn đồ, chửi bới cán bộ y tế.

Trong thời gian tới, trung tâm tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng cùng lực lượng công an để thống kê, rà soát, lập danh sách nếu cần thiết chuyển từ điều trị tự nguyện sang hình thức cai nghiện bắt buộc. Tiếp tục tuyên truyền đến bệnh nhân và người nhà bệnh nhân để thực hiện tốt công tác điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone.

                                                                    Tác giả: Trần Thị Huyền